اصول گشتالت در طراحی تجربه کاربری (7 اصل مهم)

نظریه گشتالت یک نظریه روانشناسی است که نشان می‌دهد عناصر مشابه چگونه توسط انسان دسته‌بندی می‌شوند و کمک می‌کند که شما بتوانید الگوها را بشناسید و زمانی که تصاویر پیچیده یا اشیاء پیچیده را مشاهده می‌کنید، به درک ساده‌ای از آن‌ها برسید. حال با توجه به این موضوع، بسیاری از طراحان از اصول گشتالت برای سازماندهی محتوا در وب‌سایت، اپلیکیشن و … استفاده می‌کنند. حال در ادامه توضیحات کاملی درباره‌ی این نظریه در اختیارتان قرار می‌گیرد تا با آن آشنا شوید و در صورت نیاز از آن استفاده کنید.

تاریخچه نظریه گشتالت                                                                                             

مجموعه‌ای از تئوری‌های ادراک بصری در دهه 1920 توسط برخی از روانشناسان آلمان پیرو مکتب گشتالت ایجاد شد و بعدها از آن به‌عنوان اصول گشتالت یاد کردند یکی از چند اصول طراحی تجربه کاربری هستند. هدف روانشناسان از ایجاد آن اصول این بود که به درک درستی از محرک‌های اطراف انسان که با هرج‌ومرج همراه بودند برسند تا بتوانند در بی‌نظمی نظم ایجاد کنند. براساس این نظریه انسان باید قبل از دیدن تک تک اجسام در گروهی از اشیاء، یک دید کلی پیدا کند. این نظریه مطرح شد و پس از آنکه توسط حرفه‌ای‌های صنعت گرافیک بررسی شد، به تصویب رسید و به‌طورگسترده از آن استفاده کردند.

یادگیری اصول مربوط به این نظریه برای افرادی که تصمیم به فعالیت در زمینه طراحی گرافیک و طراحی وب دارند بسیار مهم است و اگر درک درستی از این نظریه پیدا کنید، می‌توانید یک طراحی منسجم داشته باشید، به‌طوری‌که طرح شما بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.

اصول گشتالت

نظریه گشتالت در طراحی بصری نقش تاثیرگذاری دارد. از طرفی برای این نظریه اصول مختلفی درنظر گرفته‌اند و معمولا این نظریه‌ها باهم هم‌پوشانی دارند. حال تصمیم داریم این موضوع که از مهم‌ترین اصول طراحی تجربه کاربری هستند را مورد بررسی قرار دهیم.

اصل شباهت (The law of similarity)

هرچه عناصر به‌یکدیگر شباهت بصری بیشتری داشته باشند، ارتباط آن‌ها نیز به یکدیگر بیشتر خواهد بود. بنابراین هرچه شباهت بین عناصر بیشتر باشد، می‌توانیم آن‌ها را در یک گروه مشترک قرار دهیم و برای آن‌ها عملکرد مشابهی را درنظر بگیریم. البته گاهی اوقات عناصر کاملا به‌یکدیگر شبیه نیستند، اما بازهم آن‌ها را در یک گروه قرار خواهیم داد.

اصل مجاورت (The law of proximity)

از این اصل برای گروه‌بندی اطلاعات مشابه استفاده می‌شود و می‌تواند به دسته‌بندی محتوا و نظم دادن آن‌ها کمک کند. همچنین باید متذکر شد که اگر برخی از عناصر با یکدیگر ارتباط چندان زیادی نیز نداشته باشند، بازهم در یک گروه قرار خواهند گرفت. این اصل به مخاطب کمک می‌کند که بتواند موضوعات را سریع‌تر و بهتر پیدا کند و با راحتی آن‌ها را بخواند.

اصل منطقه‌ی مشترک (The law of common-region)

از دیگر اصول گشتالت که می‌تواند به سازماندهی و گروه‌بندی اطلاعات محتوا کمک کند، باید به اصل منطقه‌ی مشترک اشاره کرد. طبق این اصل مناطق مشترک عناصر مختلف با یکدیگر جمع می‌شوند و یک قالب بزرگتر را می‌سازند. مهم‌ترین مواردی که در این اصل قرار می‌گیرند خط، شکل، رنگ، سایه و … هستند. همچنین می‌توان به پیش‌زمینه تصویر، عناصر بصری را نیز اضافه کرد تا اهمیت عناصر نیز بیشتر شود.

اصل تکمیل یا بستار (The law of closure)

در ابتدا به این موضوع اشاره داشتیم که مغز انسان ترجیح می‏دهد شکل کاملی از هرچیز را مشاهده کند. بنابراین به‌صورت خودکار عناصری که میان آن‌ها شکافی وجود دارد را تکمیل می‌سازد تا بتواند درک درستی از شکل کامل آن پیدا کند. دقت داشته باشید از اصل بستار که یکی از اصول گشتالت است، در طراحی آرم شرکت‌ها استفاده می‌شود. از مهم‌ترین آرم‌هایی که از این اصل استفاده کرده‌اند می‌توان به مواردی چون Zendesk، NBC، IBM و Funding Circle اشاره کرد.

اصل شکل و زمینه (The law of figure-ground)

اصل شکل و زمینه در حقیقت به توصیف اینکه چشم تمایل به دیدن و جدا کردن اجسام از زمینه‌های اطراف دارد اشاره می‌کند. برای اعمال این اصل روش‌های مختلفی وجود دارد. برای مثال زمانی که شما از تکنیک نور و سایه استفاده می‌کنید یا کنتراست را بر روی تصاویر اعمال می‌کنید، عناصر از زمینه جدا خواهند شد. حال از آنجایی که مغز انسان ابهام را دوست ندارد و به دنبال ثبات و پیش‌بینی است می‌تواند از این مورد که یکی از اصول گشتالت به شمار می‌آید استفاده کند تا تصویری واضح را به نمایش مخاطب بگذارد.

اصل نقطه کانونی (The law of focal point)

طبق این اصل، عنصری که از لحاظ ظاهر با دیگر عناصر تفاوت دارد، می‌تواند در جلب نظر بیننده موفق‌تر باشد. شما می‌توانید از فاکتورهایی چون فونت، رنگ، اندازه و … استفاده کنید تا آن‌ها روی یک عنصر خاص اعمال شوند. با اعمال این موارد میان عناصر تمایز ایجاد می‌شود.

اصل تداوم (The law of continuity)

برای راهنمایی و هدایت چشم مخاطبین از اصل پیوستگی استفاده می‌شود. بنابراین زمانی که عناصر مرتبط با یکدیگر را مشاهده می‌کنید آن‌ها را به‌طور ناخودآگاه در یک دسته قرار می‌دهید و چشم آن‌ها را به طور مداوم دنبال خواهد کرد. البته اگر این ارتباط قطع شود، چشم انسان به‌طور خودکار از دنبال کردن مسیر خودداری خواهد کرد. از این اصل برای طراحی سایت و اپلیکیشن‌های مختلف استفاده می‌شود، زیرا آن‌ها می‌توانند با این اصل توجه و نظر مخاطب را جلب کنند.

جمع‌بندی

همان‌طور که مطالعه کردید، در این مقاله به بررسی اصول گشتالت پرداختیم و مهم‌ترین اصول آن را معرفی کردیم. حال اگر شما تصمیم به فعالیت در زمینه طراحی سایت یا اپلیکیشن دارید، این اصول می‌توانند به شما کمک کنند تا بهترین عملکرد را از خود به نمایش بگذارید. این اصول در دوره طراحی رابط کاربری و دوره طراحی تجربه کاربری آموزش داده می‌شود. همچنین در دوره آموزش فیگما هم به صورت کاربردی و عملی تمرین خواهد شد.